بسته بندی با اهدافی همچون نگهداری محصول و محافظت از آن و تبلیغات، طراحی و تولید می شود. هنگامی که پای بسته بندی محصولات دارویی در میان باشد، مهمترین و اصلی ترین نکته اجتناب از هر گونه آلودگی هنگام بسته بندی است. بسته بندی هایی مورد قبول است که عاری از هرگونه میکروب و آلودگی باشد. تولید‌کنندگان بسته بندی‌های دارویی همواره باید اصلی ترین عملکردهای دارویی را در نظر بگیرند. شکل ظاهری بسته بندی دارو معمولا معرف شرکت سازنده آن است و هر سازنده اثر غير قابل انکار ظاهر دارو در پذیرش بیمار و حتی افزایش تاثیر روانی دارو در بهبود بیماری را مدنظر قرار می دهد.
فرایند ساخت دارو
معمولا در فرایند ساخت دارو – که مرحله بسته بندی را هم در برمی گیرد، استانداردها و کنترل های دقیقی مرحله به مرحله اعمال می شود تا محصول بدون مشکل آماده ارسال شود. حتی در مرحله بسته بندی بالک یا حجیم، چنین کنترل هایی صورت می گیرد. شرکت های دارویی معمولا نمی توانند هر نوع بسته بندی یا چاپ بی کیفیت را بپذیرند، زیرا برند آنها اعتبار خود را از دست می دهد. این شرکت ها روی شکل نهایی محصولاتشان حساسیت بالایی دارند. رنگ و تونالیته رنگ در بسته های دارویی، باید ثابت باشد. رنگها در صنایع دارویی کد معین دارند.
این کدها زبان مشترکی بین داروسازان و چاپخانه داران ایجاد می کند. به طور حتم چاپخانه هایی که کار بسته بندی دارویی می کنند، باید با این مسائل آشنا باشند. با این همه گاهی پیش می آید که داروها از لحاظ شکل ظاهری یا اسم، شبیه هم باشند. در داروخانه یا بیمارستان این اصل رعایت می شود که در زمان چیدن، داروهای با مشابه از نظر شکل یا اسم نباید کنارهم چیده شوند تا از خطای احتمالی جلوگیری شود.
عوام مهم در بسته بندی دارو
در کشورهای تولید کننده دارو، بسته بندی به عواملی همچون اطمینان از ایمنی بیمار، اطمینان از اثر بخشی دارو، کنترل تخریب دارو توسط اکسیژن، رطوبت و گرما و … بستگی دارد. بسته بندی بخش جدایی ناپذیر از محصولات دارویی است.
دارو به هر شکلی که عرضه و محصول هر کارخانه ای که باشد، سرانجام در قفسه داروخانه می نشیند و از آنجا به دست مصرف کننده می رسد. بسته بندی دارو و برچسب گذاری آن نقشی اساسی در نگهداری، حمل و نقل، سهولت مصرف و اطلاع رسانی به مصرف کننده دارد.
انواع بسته بندی دارو
بر اساس شکل فرآورده دارویی باید جنس مناسبی برای بسته بندی انتخاب شود که می تواند از شیشه، آلومینیوم و پلاستیک باشد.
- برای بسته بندی داروها اغلب از بسته بندی پلاستیکی با روکش آلومینیومی یا بطری پلاستیکی استفاده می شود. این نوع بسته بندی برای قرص ها مرسوم است.
- برای بسته بندی شربت ها و داروهای مایع از شیشه های دارای رنگ تیره و یا بطری های پلاستیکی مات استفاده می شود چون در برابر نور و گرما نگهداری و محافظت شود.
- برای بسته بندی تیوب کرم ها و پمادها و ژل ها از جنس آلومینیوم یا پلاستیک استفاده می شود.
- برای بسته بندی فرآورده های تزریقی داخل سرنگ و آمپول از بسته های پلاستیکی شفاف با روکش کاغذی استفاده می شود.
استفاده از آلومینیوم در بسته بندی به جهتی کاربرد دارد و تاکید می شود که مانع ورود میکروب به درون بسته بندی شده و یک لایه عایق برای دارو ایجاد می کند.
بسته بندی دارو در کارتن
یکی از روش های بسته بندی دارو استفاده از کارتن بسته بندی است. جعبه‌های مقوایی عنصر اصلی در صنعت داروسازی می باشد. در چاپ جعبه دارو باید از مقواهای مخصوص به نام “ایندر برد” استفاده کرد. چرا که این مقوا دارای گواهینامه بین المللی بهداشتی می باشد و در بازار با نام مقوای بهداشتی شناخته می شوند. این مقوا در گرماژهای مختلف وجود دارد. بعد از چاپ جعبه دارو، جعبه ها تیغ زنی شده و یک طرف آن چسبیده می شود و سپس راهی کارخانه دارو سازی می شوند.
در برخی موارد از مقوای پشت طوسی نیز برای چاپ جعبه دارو استفاده می شود زیرا محصول تماس مستقیم با جعبه نداشته و از نظر بهداشتی مشکلی نخواهد داشت. بسیاری از شرکت ها جعبه‌های لمینتی با کیفیت برای نگهداری دارو تولید می‌کنند. این جعبه از لایه‌های کاغذ، آلومینیوم و لایه‌های نازک پلی اتیلن ساخته شده‌اند و باعث بالا رفتن مقاومت جعبه در برابر آب، نور و هوا می‌شوند.
ویژگی جعبه دارو
جعبه‌های دارویی در برابر تراوش مواد مقاوم هستند و به هیچ وجه اجازه نمی‌دهند دارو در بسته بندی نفوذ کند. شرکتهای بسته بندی دارویی حفاظت کامل از محصولات دارویی بعد از بسته بندی را هم تضمین می‌کنند و از کیفیت محصولات دارویی محافظت می‌کنند. جعبه‌های مقوایی دارو حاوی اطلاعات مفیدی درباره داروی موجود در بسته بندی، به مشتری ارائه می‌دهند. اطلاعاتی مانند نام دارو، مقدار تجویز شده، تاریخ انقضا و تعداد داروی موجود در بسته که معمولاً روی جعبه چاپ می‌شوند.
اطلاعات چاپی روی جعبه‌های مقوایی باعث سهولت در شناسایی و تشخیص داروهای داخل جعبه می‌شوند. هم چنین برچسب و بروشور هر دارو حاوی اطلاعاتی است از قبیل موارد زیر می باشد
- نام دارو (تجاری و ژنریک)
- شکل دارو
- میزان ماده موثره یا ترکیبات سازنده و مقدار هرکدام
- اطلاعاتی در خصوص نحوه نگهداری و مصرف دارو
- تاریخ ساخت و تاریخ انقضاء سری ساخت یا بچ نامبر
- اختصاص فضایی جهت درج دستور مصرف توسط پزشک یا داروساز
اغلب بسته ها حاوی اطلاعات مورد نیاز به خط برلیل برای مصرف کنندگان نابینا و کم بینا هستند. در سالهای اخیر علاوه بر بسته بندی و برچسب های حاوی اطلاعات گفته شده، برچسب دیگری از سوی سازمان های ناظر روی داروها الصاق می شود که حاوی بارکد سه بعدی بوده و گویای اصالت و اطمینان بخش بودن دارو است.
به طور یقین، طراحی و تولید برچسب و بسته‌بندی در صنعت داروسازی روز به روز توجه بیشتری را به سمت خود جلب می کند.شرکت های بسته بندی دارویی می‌توانند تصویر و ذهنیت بهتری نسبت به برندها ایجاد کنند، روش مصرف داروها را تسهیل کنند و همچنین خطا در مقدار مصرف تجویز شده دارو را به حداقل برسانند.
چاپ جعبه دارو
پیشرفت تکنولوژی باعث ایجاد تکنیک هایی نوین در صنعت بسته بندی شده است. چاپ جعبه دارو برای عرضه دارو برای استفاده عموم مردم، بسیار مهم می باشد. با چاپ جعبه دارو می توان محصول را به صورت بهداشتی ارائه داد و در برابر صدمات احتمالی حفاظت نمود. در واقع برای فروش محصولاتی مانند دارو، نیاز به چاپ جعبه دارو می باشد تا بتوان با ارائه یک بسته بندی زیبا محصول خود را به فروش رساند. این نوع بسته بندی ها ایمن و ارزان هستند و می توانند مقدار زیادی از دارو را در خود جای دهند. ضمنا این جعبه ها قابل بازیافت هستند و به کاهش هزینه ها کمک می کنند.
اعتبار هویت برند رنگها، لوگوها و کیفیت چاپ بسته بندی، بخشی از هویت سازمانی و اعتبار برند شرکتهای دارویی به شمار می آیند. به ویژه در سالهای اخیر که رقابت بین شرکتهای دارویی محسوس تر شده است، به کیفیت چاپ و بسته بندی و ظاهر بسته ها خیلی اهمیت می دهند. در داروخانه هنگام فروش هم شکل ظاهری بسته بندی، اثر روانی قابل توجهی دارد. در این سالها کیفیت چاپ و بسته بندی دارویی از نظر طراحی و رنگ بندی و جلوه های بصری بسیار پیشرفت کرده. حتی از نظر جنس و جعبه سازی و لیبل چسبانی، پیشرفت های ملموسی در حوزه دارو رخ داده است.
